بررسی عناصر و پدیده های زمین شناسی در متون پهلوی

انسانها از دیرباز، برای طبیعت پیرامون خود اهمیت و ارزش فراوانی قائل بودند و ادامه حیات خود را به وجود عناصر طبیعی وابسته می دانستند. به همین سبب بود که به مرور زمان عوامل طبیعی در ذهن بشر دارای قداست خاصی گشت و وجود ایزدان متعددی از جمله ایزد آسمان ، ایزد وای یا هوا، ایزد آبها، ایزد سپندارمذ، ایزد زامیاد و سپهر، که با این عوامل در ارتباط بودند، تاییدی بر این سخن است. آنها معتقد بودند که ادامه زندگی منوط به حمایت و خوشنودی این ایزدان و حفظ این عناصر جغرافیایی ارزشمندی است که در تمامی دوره های جهان دوازده هزار ساله، از آفرینش آغازین تا فرشگرد سازی در حال یاری رساندن به مردمان هستند. اهمیت آب، باد و خاک به عنوان عناصر مقدس، منحصر به یک یا چند قوم و قبیله نبوده و باورمندی به آن، گسترده ای به پهنای گیتی دارد. متون پهلوی حاوی مطالب متعددی در زمینه های مرتبط با علوم جغرافیا و زمین شناسی است. در این پژوهش که به روش تاریخی صورت گرفته است، کلیه متون پهلوی حاوی این مطالب، از جمله بندهشن، گزیده های زادسپرم، روایت پهلوی و زند بهمن یسن مورد بررسی قرار گرفته است.